له‌درێژه‌ی چالاكیه‌ زانستیه‌كانی به‌شی په‌روه‌رده‌ی تایبه‌ت، رۆژی چوار شه‌ممه‌ به‌رواری (26/2/2025) سێمنارێك پێشكه‌شكرا  له‌لایه‌ن به‌ڕێز (پ.د.بێریڤان عبدالله محمد).

له‌ژێر ناونیشانی ” بەڵگەنامەکردنی ئاماژەکان لە دەقەکەدا بەپێی

(ApA6  و ApA7) “

∗ دوو شێوازی بەڵگەنامەکردن لەناو دەقەکەدا:

– دەستەواژەی وەسفکەر وەک ئاماژەیە، ناونیشانی (ساڵ) دەبینێت – دەستەواژەکە پاشان (ل.).

– دەستەواژەی ڕاستەوخۆ پاش (نووسەر، ساڵ، ل).

  نووسینی ژمارەی لاپەڕەکان

  ژمارەی لاپەڕەکان تەنها لە حاڵەتی وەرگێڕانی وشەیی لە دەقەکەدا دەنووسرێت.

  ژمارەی لاپەڕەکان لە حاڵەتی لێکۆڵینەوە یان تێزەکانی پێشوودا نانووسرێت. دووبارە داڕشتنەوەی بیرۆکەکە بە شێوازی توێژەر.

  لێرەدا تەنها ناوی نووسەر و ساڵی بڵاوکردنەوە دەنووسین.

  ژمارەی ئەو وشانەی کە بۆ بڕگەکە وەرگیراون

  ئەگەر بڕگەکە لە ٤٠ وشە کەمتر بێت، ئێمە نیشانەی وەرگێڕان بۆ بڕگەی ” ” دادەنێین و لاپەڕەی ناو بڕگەکە دەبێت لێرەدا ئاماژەی پێبکرێت.

  ئەگەر ژمارەی وشەکانی وەرگیراو لە 40 وشە زیاتر بوو، ئێمە لە نیشانەی وەرگێڕاندا دایاننانێین، ئەوا لە کۆتایی وەرگێڕانەکەدا دایدەنێم (ل.). ئەگەر دووبارە دەستەواژەی بۆ  را،  لاپەڕەکە مەنووسە.

  نووسەران

ئەگەر لە چوارچێوەی دەقەکەدا دوو نووسەرمان هەبێت، لە نێوان ناوەکانیاندا دەنووسین (و) یان لە کۆتایی دەستەواژەکەدا هێمای (&) لە نێوان ئەو دوو ناوەدا دادەنێین.

  لە حاڵەتی 3:5 نووسەر لە دەقەکەدا، بەپێی(6ApA)

 یەکەم جار کە هەموو ناوەکانیان باس دەکرێت، جاری دووەم تەنها ناوی یەکەم باس دەکرێت، پاشان et al. یان ئەوانی تر (سوننەت).

– ئەگەر زیاتر لە ٦ نووسەرمان هەبوو ناوی شەش نووسەری یەکەم بنووسە، ئەوا… و هاوکارانی (ساڵ)

یان ئەوانی تر ئینجا (ساڵ).

– یان لە (ApA7)نووسەری کردوون لەبری 6 نووسەر، و لە دەقەکەدا بۆ یەکەمجار ناوی یەکەمی هێناوە. (سال) یان ئەوانی تر ئینجا (سال).

– بەڵگەنامەکردنی ئاماژەیەک کە هیچ نووسەرێکی نییە.

ئێمە لەبری ناوی نووسەر ناونیشانەکەمان دادەنێین، بەمەرجێک تەنها ٢ وشەی یەکەمی ناونیشانەکە بەکاربهێنین.

تێبینی: ئەگەر ئاماژەکە لێکۆڵینەوە، بابەت، یان بابەتی کتێبێک بێت، ئێمە “ ” لە نێوان ناونیشانەکەدا دادەنێین، کە لەبری نووسەرەکە، ئەگەر کتێبێک یان ڕاپۆرتێک بێت، بە ئیتاڵیک نووسراوە.

  بەڵگەنامەی ئاماژە کە لەلایەن:

 ناوی دامەزراوەکە لە جیاتی نووسەر هاتووە و بە تەواوی بەبێ کورتکراوەی یەکەمجار و تەنیا نووسراوە. بۆ نموونە(ApA)مەنووسە، بەڵکو کۆمەڵەی دەروونناسی ئەمریکی یان نموونەیەکی عەرەبی بنووسە (ئەنجوومەنی باڵای زانکۆکان، ٢٠٠٨).

  بە بەڵگەنامەکردنی دوو ئاماژە بۆ هەمان نووسەر لە هەمان ساڵدا، ئێمە (a-b) لە دوای ساڵەکە یان (a – b) بۆ نموونە دادەنێین

  پەیوەندی کەسی تەنها بە دەق بەڵگەنامە بکە. (ناوی سێ قۆڵی، پەیوەندی کەسی، مانگ بە ناو، ڕۆژ، ساڵ). عەرەبی

  ئیمەیڵ تەنها لە جەستەدا وەک پەیوەندییەکی کەسی ڕەسەنە. (ناوی نێرەر، پەیوەندی کەسی، ڕۆژی مانگ، ساڵ) عەرەبی

پیتی یەکەم، ناوی بنەماڵەی ئینگلیزی

  لە حاڵەتی گواستنەوەی دەستەواژەکە لە سەرچاوەیەکی لاوەکییەوە، دەبێتە نموونە.

هەڵهان کافومان (2007) دەڵێت: (بە ناوی سێ بەشیی، ساڵ، ل)  (وەک لە

 Smith, A., 2000, p. 11

ئاماژەی پێکراوە

  ئاماژەی بەڵگەنامە کە ژمارەی لاپەڕەکان لەخۆناگرێت ئێمە بە (ژمارەی بڕگە) یان (ژمارە . بڕگەی) دەیگۆڕین

له‌درێژه‌ی چالاكیه‌ زانستیه‌كانی به‌شی په‌روه‌رده‌ی تایبه‌ت، رۆژی دووشه‌ممه‌ به‌رواری (24/2/2025) سێمنارێك پێشكه‌شكرا  له‌لایه‌ن به‌ڕێز (پ.د.أفراح ياسين محمد).

له‌ژێر ناونیشانی ” ئەندازیاریی جیناته‌كان و بۆماوەیی وەک تەکنەلۆژیای مۆدێرن لە بەرەوپێشبردنی ژیانی مرۆڤ”

یەکێکە لە لقە جێبەجێکراوەکانی بۆماوەزانی و تایبەتمەندە لە چارەسەرکردنی ماددەی بۆماوەیی بە بەکارهێنانی تەکنیکی تایبەت کە لە ڕێگەی ئەوەوە دەتوانرێت گەردیلەکانی

(DNA)

لە شوێنێکی دیاریکراو بە ووردی ببڕدرێن و بە پارچەکانی ترەوە ببەسترێن. (دەکرێ پێی بگوترێت پیوند جین) یان هەندێک جار کۆپی دەکرێت جا لەبەرگرتنەوەی بۆماوەیی بێت یان لەبەرگرتنەوەی فیزیکی.

لە ناوەڕاستی سەدەی نۆزدەیەمدا، پاش لێکۆڵینەوەیەکی ورد لەسەر ئەوەی کە ئەو دوو زانا (واتسۆن و کریک 1953 زایینی) ڕایانگەیاند سەبارەت بە دۆزینەوەیان لە چۆنیەتی نووسینی زانیارییە بۆماوەییەکان، بەم شێوەیە زانایان توانیان بۆماوەزانی لە تاقیگەدا بخوێنن بەبێ چاوەڕوانی زاوزێی سروشتی زیندەوەرەکە تا ئەو کاتەی ئەو زانیاریانەمان دەداتێ لە نەوەکانی یەک لە دوای یەکەوەکە چەندین ساڵ دەخایەنێت.

ڕۆڵی ئەندازیاری بۆماوەیی: هەوڵێکە بۆ کۆکردنەوەی سیفەتێکی بەسوود کە لە زیندەوەرێک وەرگیراوە و دەگوازرێتەوە بۆ زیندەوەرێکی تر، بە جیاکردنەوەی ئەو جینانەی بەرپرسن لێیان و زیادکردنیان بۆ زیندەوەرێکی نوێ، کە کرداری نوێی پێ دەبەخشێت کە پێشتر نەبووە، بە واتایەکی تر: (توانای پرۆگرامکردنی زیندەوەرێک بە زانیاری بۆماوەیی نوێ کە لە زیندەوەرێکی ترەوە وەرگیراوە

له‌درێژه‌ی چالاكیه‌ زانستیه‌كانی به‌شی په‌روه‌رده‌ی تایبه‌ت، رۆژی چوار شه‌ممه‌ به‌رواری (26/2/2025) سێمنارێك پێشكه‌شكرا  له‌لایه‌ن به‌ڕێز (پ.د.بێریڤان عبدالله محمد).

له‌ژێر ناونیشانی ” بەڵگەنامەکردنی ئاماژەکان لە دەقەکەدا بەپێی

(ApA6  و ApA7) “

∗ دوو شێوازی بەڵگەنامەکردن لەناو دەقەکەدا:

– دەستەواژەی وەسفکەر وەک ئاماژەیە، ناونیشانی (ساڵ) دەبینێت – دەستەواژەکە پاشان (ل.).

– دەستەواژەی ڕاستەوخۆ پاش (نووسەر، ساڵ، ل).

  نووسینی ژمارەی لاپەڕەکان

  ژمارەی لاپەڕەکان تەنها لە حاڵەتی وەرگێڕانی وشەیی لە دەقەکەدا دەنووسرێت.

  ژمارەی لاپەڕەکان لە حاڵەتی لێکۆڵینەوە یان تێزەکانی پێشوودا نانووسرێت. دووبارە داڕشتنەوەی بیرۆکەکە بە شێوازی توێژەر.

  لێرەدا تەنها ناوی نووسەر و ساڵی بڵاوکردنەوە دەنووسین.

  ژمارەی ئەو وشانەی کە بۆ بڕگەکە وەرگیراون

  ئەگەر بڕگەکە لە ٤٠ وشە کەمتر بێت، ئێمە نیشانەی وەرگێڕان بۆ بڕگەی ” ” دادەنێین و لاپەڕەی ناو بڕگەکە دەبێت لێرەدا ئاماژەی پێبکرێت.

  ئەگەر ژمارەی وشەکانی وەرگیراو لە 40 وشە زیاتر بوو، ئێمە لە نیشانەی وەرگێڕاندا دایاننانێین، ئەوا لە کۆتایی وەرگێڕانەکەدا دایدەنێم (ل.). ئەگەر دووبارە دەستەواژەی بۆ  را،  لاپەڕەکە مەنووسە.

  نووسەران

ئەگەر لە چوارچێوەی دەقەکەدا دوو نووسەرمان هەبێت، لە نێوان ناوەکانیاندا دەنووسین (و) یان لە کۆتایی دەستەواژەکەدا هێمای (&) لە نێوان ئەو دوو ناوەدا دادەنێین.

  لە حاڵەتی 3:5 نووسەر لە دەقەکەدا، بەپێی(6ApA)

 یەکەم جار کە هەموو ناوەکانیان باس دەکرێت، جاری دووەم تەنها ناوی یەکەم باس دەکرێت، پاشان et al. یان ئەوانی تر (سوننەت).

– ئەگەر زیاتر لە ٦ نووسەرمان هەبوو ناوی شەش نووسەری یەکەم بنووسە، ئەوا… و هاوکارانی (ساڵ)

یان ئەوانی تر ئینجا (ساڵ).

– یان لە (ApA7)نووسەری کردوون لەبری 6 نووسەر، و لە دەقەکەدا بۆ یەکەمجار ناوی یەکەمی هێناوە. (سال) یان ئەوانی تر ئینجا (سال).

– بەڵگەنامەکردنی ئاماژەیەک کە هیچ نووسەرێکی نییە.

ئێمە لەبری ناوی نووسەر ناونیشانەکەمان دادەنێین، بەمەرجێک تەنها ٢ وشەی یەکەمی ناونیشانەکە بەکاربهێنین.

تێبینی: ئەگەر ئاماژەکە لێکۆڵینەوە، بابەت، یان بابەتی کتێبێک بێت، ئێمە “ ” لە نێوان ناونیشانەکەدا دادەنێین، کە لەبری نووسەرەکە، ئەگەر کتێبێک یان ڕاپۆرتێک بێت، بە ئیتاڵیک نووسراوە.

  بەڵگەنامەی ئاماژە کە لەلایەن:

 ناوی دامەزراوەکە لە جیاتی نووسەر هاتووە و بە تەواوی بەبێ کورتکراوەی یەکەمجار و تەنیا نووسراوە. بۆ نموونە(ApA)مەنووسە، بەڵکو کۆمەڵەی دەروونناسی ئەمریکی یان نموونەیەکی عەرەبی بنووسە (ئەنجوومەنی باڵای زانکۆکان، ٢٠٠٨).

  بە بەڵگەنامەکردنی دوو ئاماژە بۆ هەمان نووسەر لە هەمان ساڵدا، ئێمە (a-b) لە دوای ساڵەکە یان (a – b) بۆ نموونە دادەنێین

  پەیوەندی کەسی تەنها بە دەق بەڵگەنامە بکە. (ناوی سێ قۆڵی، پەیوەندی کەسی، مانگ بە ناو، ڕۆژ، ساڵ). عەرەبی

  ئیمەیڵ تەنها لە جەستەدا وەک پەیوەندییەکی کەسی ڕەسەنە. (ناوی نێرەر، پەیوەندی کەسی، ڕۆژی مانگ، ساڵ) عەرەبی

پیتی یەکەم، ناوی بنەماڵەی ئینگلیزی

  لە حاڵەتی گواستنەوەی دەستەواژەکە لە سەرچاوەیەکی لاوەکییەوە، دەبێتە نموونە.

هەڵهان کافومان (2007) دەڵێت: (بە ناوی سێ بەشیی، ساڵ، ل)  (وەک لە

 Smith, A., 2000, p. 11

ئاماژەی پێکراوە

  ئاماژەی بەڵگەنامە کە ژمارەی لاپەڕەکان لەخۆناگرێت ئێمە بە (ژمارەی بڕگە) یان (ژمارە . بڕگەی) دەیگۆڕین

له‌درێژه‌ی چالاكیه‌ زانستیه‌كانی به‌شی په‌روه‌رده‌ی تایبه‌ت، رۆژی دووشه‌ممه‌ به‌رواری (24/2/2025) سێمنارێك پێشكه‌شكرا  له‌لایه‌ن به‌ڕێز (پ.د.أفراح ياسين محمد).

له‌ژێر ناونیشانی ” ئەندازیاریی جیناته‌كان و بۆماوەیی وەک تەکنەلۆژیای مۆدێرن لە بەرەوپێشبردنی ژیانی مرۆڤ”

یەکێکە لە لقە جێبەجێکراوەکانی بۆماوەزانی و تایبەتمەندە لە چارەسەرکردنی ماددەی بۆماوەیی بە بەکارهێنانی تەکنیکی تایبەت کە لە ڕێگەی ئەوەوە دەتوانرێت گەردیلەکانی

(DNA)

لە شوێنێکی دیاریکراو بە ووردی ببڕدرێن و بە پارچەکانی ترەوە ببەسترێن. (دەکرێ پێی بگوترێت پیوند جین) یان هەندێک جار کۆپی دەکرێت جا لەبەرگرتنەوەی بۆماوەیی بێت یان لەبەرگرتنەوەی فیزیکی.

لە ناوەڕاستی سەدەی نۆزدەیەمدا، پاش لێکۆڵینەوەیەکی ورد لەسەر ئەوەی کە ئەو دوو زانا (واتسۆن و کریک 1953 زایینی) ڕایانگەیاند سەبارەت بە دۆزینەوەیان لە چۆنیەتی نووسینی زانیارییە بۆماوەییەکان، بەم شێوەیە زانایان توانیان بۆماوەزانی لە تاقیگەدا بخوێنن بەبێ چاوەڕوانی زاوزێی سروشتی زیندەوەرەکە تا ئەو کاتەی ئەو زانیاریانەمان دەداتێ لە نەوەکانی یەک لە دوای یەکەوەکە چەندین ساڵ دەخایەنێت.

ڕۆڵی ئەندازیاری بۆماوەیی: هەوڵێکە بۆ کۆکردنەوەی سیفەتێکی بەسوود کە لە زیندەوەرێک وەرگیراوە و دەگوازرێتەوە بۆ زیندەوەرێکی تر، بە جیاکردنەوەی ئەو جینانەی بەرپرسن لێیان و زیادکردنیان بۆ زیندەوەرێکی نوێ، کە کرداری نوێی پێ دەبەخشێت کە پێشتر نەبووە، بە واتایەکی تر: (توانای پرۆگرامکردنی زیندەوەرێک بە زانیاری بۆماوەیی نوێ کە لە زیندەوەرێکی ترەوە وەرگیراوە